بزوتنەوەی ئۆپۆزسیۆنی هزری لە باشوور
بلۆگەر : جەودەت ئەحمد
بابەت : ڕادیكالی دیموكراسی
بەروار : 18ی 8ی 2024
تێگەیشتن لە مێژوو ئەنجامی بەرای داهاتووی ئێستا لە بەردەوامی رۆژ ئەنجامێكی ئەرێنی دەبێت لە گۆرینی عقلیەتی هیپۆكراسی و پارتیزانی لە جیهانی ئێستا و سەردەمی پترۆدۆلار بەناوی مێژووی خۆهەلواسین بەناسنامەی نەتەوەی بۆ سپیكردنەوەی كۆمەلگا ئەم لۆژیكە لە رۆژمێری حكومرانی خۆمالیكردنی پێگە و داهات و شەرعیەت لە مانەوەی خۆیان وێنەیەكی كوردایەتی و شۆردنەوەی عەوام لەم سۆنگە درێژە بە مانەوەی داوە. زۆربەی جار بەووتەی كەسایەتی سیاسی كوردستانی گەورە وێنەیەكی زیندو لەناوەخۆی هەرێمی باشوور تیشك دەخەمە سەر دامەزراوەی گشتی و ئاراستەی سیاسی حیزبی لە پێگەی جەماوەر قەوارەیدا. د. قاسملۆ دەلێت باشترین حكومەت ئەویە كە گەل بپارێزت و قازانجی گەل فەراهەم بكات. لۆژیكی ئەم سلۆگانە وێنەی هەرێمی باشوور دەخاتە سەر شانۆی شارەوانی و سیاسی لە ناوەخۆی هەرێمدا.
بۆوێنە كاتێك كێشەی كەم ئاوی دەبێتە كارەسات ئەوكات بەرێگای میدیاكاری ناوەخۆی لە پیشەی كاركردنی میدیای جیهانی بەهاوكاری ناتۆ و ئەمەریكا ئەم دەرەفەتە دەگۆرین بۆ كارەساتی سروشتی تاكو ئاستی خۆپیشاندان لەناوەخۆی كوردستان بەتایبەت لە هەولێر روونەدات. ئەم شێوە سیاسەتە لە دارێژراوی ناتۆ و ئقلیمی بەرێوەدەچێت. بۆوێنە لە پێگەی فەرمی ئاژانسی ئەمەریكا بەناوی afp وێنەی شكەستی كەرتی دامەزراوەی میری لە شارەوانی دەخاتە بۆشای گۆڕانی كەشوهەوا كە بوویتە هۆكاری بێ ئاوی و قەیرانی دابینكردنی ئاو لەناوەخۆ زیاتر لە 30 گەرەكی هەولێردا. وێنەی میدیای ئۆپۆزسیۆن لە بلاوكراوەی ناوەخۆی بەراستەوخۆ دەبێتە گەوهایدەری شەكەستی بازنەی ژینگەی حكومەت و حیزب لە بەرێوەبردنی ئۆتۆنۆمی لە 21 سالی رابردوودا. بەگوێری یاسای زانانی سیاسی دێڤد ئستۆن كە دەلێت حیزب و جەماوەر + حكومەت = بە ژینگە لە بازنەی ئارامی كرداری رۆژمێری رۆژ. واتە رووداوەكانی رۆژ دەرخەری كەوتنی حكومەت و حیزب و جەماوەرە لە باشووردا.
ئەم دەقە یاسا سیاسییە دەبێتە گەواهیدەری شكەستی حكومەتی هەرێم و حیزب و پەرلەمان لە ناهۆشیاری عەوامدا. سیستەمی سیاسی واتە جێگیركردنی فەلسەفە لە دامەزراوەی گشتی و مامەلەی كرداری رۆژانە لە خۆرێبەری شەقامدا. وێنەی حكومەتی هەرێم لە رووی دامەزراوەی ئقلیمی فەرمیە بەلام لە شلی فیدرالی عێراق دارێژراوە چونكە دامەزراندنی عێراقی فیدرال لە پێكهاتەی رەنگ و ئاین و زمان دۆخی ناوەخۆی عێراق بۆ سەردەم جەنگی جیهانی 5م دەگەرێتەوە كاتێك جیهانی كلاسیك دەبێتە دیجیتال هەموو مرۆڤایەتی بە هێلی زیرەكی دەستكرد و سوپای رۆبۆتی و هێزی دەستی منالانی تاقیگە لە ژێر زیرەكی خۆرێبەری دادەمەزرێت واتە ئەو سەردەم هاوشانی سەردەمی ئێستا عێراقە بۆ گۆرینی جیهانی زانستی لە زانیاری و زانستی كرچوكال دادەمەزرێت واتە سەردەمی نەزانینە، كەواتە عێراق جۆرێكە لە كێلگەی وەبەرهێنانی هزری تیرۆر لە شۆردنەوەی تاك لە ئاین و مەزهەب و تۆلەی سیاسی لەناوەخۆی رۆژهەلاتی ناویندا. بۆیە هەرێمی كوردستان لە هاوشانی عێراقی شل و هزری توندرەوی درێژەی پێدەدرێت بەناوی پرۆژەی 11ی 2001 و راگرتنی بەرژەوەندی زلهێزاندا.
سیستەمی دامەزراوەی هەرێم لە سێبەری كارنامەی داگیركاری فەرەنسا و بەریتانیا و ئەمەریكا بەرێوەدەچێت كە هەژموونی ناوەخۆی ئەفریقا لە پێگەی نیشتیمانی و رەنگ و دەنگ و زمان و ئاین كۆكرایتەوەی بەناوی بەرزكردنەوەی پلورالیزمی كەرتی وەرزشی و گەشتیاری سروشتیدا. چەمكی پریبندالیزم لەناوەخۆی ئەفریقا لە میراتی داگیركاری خۆرئاوا و ئەمەریكا دارێژراوە كە دەرفەت بە هێشتنەوەی حكومەتی سەربازی و عەشائیری و هیپۆكراسی دەدات و دەخاتە سەر شانۆی سیاسی و شارەوانی بەناوی راگرتنی بەرژەوەندی داگیركەران لە هێشتنەوەی كیشوەرێكی دەولەمەند بۆ قۆناغی هەژاری و دواكەوتووی و نەخۆشی و بێ كار. بەگوێرەی ئەرشیفی كۆكراوەی ئۆپۆزسیۆنی جیهانی دەلێت دۆخی ناوەخۆی ئەفریقا بەرێگای چەكی بایۆلۆژی قۆناغی پێشكەوتن و هەلسانەوەی كۆمەلگای دواخستووە چونكە پێگەی كۆمەنیستی نوێ دژی بەتالانكردنی زێری سپی و سامانی سروشتی دەوەستێتەوە بۆیە نیولیبرال دیموكراتەكان بەربەست دەخەنە ناو سنووری بەنگلادیش بۆ رێگری گەشەی ئابووری هاوبەش لە سنوری هندستاندا. ئەگەر وردبینەوی لە مێژووی باشوور زۆرترین كات بەرێگای فەرنسا ئەم حكومەتە دوو حیزبیە خۆیان رزگاردەكەن لە قەیرانی ناوەخۆی و دەرەكی بەهۆی لۆبی پێگەی ناوەندی هاوبەشی بازاری هەوالگری سیاسی لەناوەخۆی عێراق و هەرێم جۆرێكە لە پشتگیری مانەوە و شۆردنەوەی جەستەی تاك لە كەسایەتی چەك و پێشمەرگە بەناوی پلورالیزمی نیشتیمانی لە هەرێمی ئۆتۆنۆمی و پێكهاتەی ئاینی و رەنگ و زمان بەرێوەدەچێت.
پلورالیزمی باشوور چی یە؟
ئاشتی و جەنگ
ترس و بەرگری
چەنگ و مانەوە
تیرۆر و دژە تیرۆر
دەنگی ئازاد و دژ
ئیسلام و مەسیحی
یەزیدی و كاكەی
سۆر و زەرد
كەسك و مۆر
خوێندەوار و نەخوێندەوار
دێهات و شار
ژن و پیاو
كچ و كور
بێ كار و كرێكاری بیانی
كۆچ و رەوەندی كوردی
پرۆكسی ئێرانی و توركی
سونەی عۆجە و شیعە
كورد و عەرەب
ناتۆ و كۆمەنیستی نوێ
برێكس و ج7
ئاین و علمانی
سارد و گەرم
راست و چەپ
ئەمانە هاوسەنگی هێشتنەوە دەسەلاتی خێزانی یە بەناوی ئازادی و ئازادیخوازی لە چوارچێوەی گەوجاندنی عەوام بەناوی پێكهاتەی دامەزراوەی ئۆتۆنۆمی هەرێمی باشوور لە سیستەمی پریبندالیزمی KRG لە دوو حیزبی خێزانیدا. واتە هاوكێشەی پلورالیزم راگرتنی هێشتنەوەی دەسەلاتی هەرێمە بۆ داهاتوو بۆئەوەی نەوەی میراتی دۆلار دیپلۆماسی بەردەوامی پێبدەن لە نوێبوونەوەی دامەزراوەی حكومەتێكی پرۆ_پریبندالیزم واتە نوێبوونەوەی میراتگری ناوەخۆی. كەواتە سیاسەتی ماعید و قاچ بەردەوام دەبێت لە رۆیشتنی هێشتنەوەی كورسی دەسەلات بۆ سپیكردنەوەی كۆمەلگا و پێدانی بەیعەتی نەتەوەی بەناوی ئالا و پێشمەرگە و خاك و ئاین لە پێشكهاتەی نیشتیمانی كوردستاندا. كەواتە پرۆ پریبندالیزم كارەساتێكی مرۆی و سیاسی و ئابووری بەسەر ناوەخۆی كوردستان دەهێنێت بەناوی پیرۆزی سیاسەتی دوو جەسەت لە هیپۆكراسی و كاریزمایدا. بۆیە دۆخی ناوەخۆی باشوور بەهۆی شلی و دزی و ناكارگێری لە خۆرێبەریدا، كۆمەلگای كوردی دابراندوە لە تێگەیشتن و لێپرسینەوە و لە جێگاداناندا، هیچ هەلوێستی نیە بوویتە چوارچیوەی ئەپستراكتی وەهمی لە قۆناغی تەمەبلی عقلی و جەستەی هێشتۆتەوە واتە هەست بە گرفتەكان دەكات بەلام بوێری لێپێچینەوەی عقلی و رۆحی نیە لەجەستەدا بەلكو جەستەیەكی شل و لەرزۆك و ترسنۆكی بەرهەم هێناوە لە دامەزراوەی گشتی و ئاراستەی سیاسی و جەماوەری و هاولاتیبووندا. واتە لە دامەزراندنی خولی یەكەمی پەرلەمانی كوردستان تا خولی پێنجەم لە پلەی زانستی و رۆشنفكری سەرجەمیان بووینە قوربانی درێژكردنەوەی حكومەتی دوو حیزبی و لەناوبردنی هێزی ئۆپۆزسیۆنی راستەقینە لە حكومەت و شەقامدا.
چەمكی پریبندالیزم واتە بردنی سەروەت و سامانی گشتی بۆ چینی دەسەلات كە لە پێگەی حكومەت و حیزب و جەماوەردا رۆل دەگێرت بۆیە بەرێژەی زیاتر لە %80 داهاتی ناوەخۆی كوردستان بۆ خێزانی حیزب و لایەنگر و جەماوەریەتی كە ئەم داهاتە لە میدیای حیزب و سێبەر و دابینكردنی خۆشگوزەرانی خێزانی حیزب وەك پیرۆز و خودای سەرزەوی كرنۆشی بۆدەبەن كە دەبێتە هێشتنەوە بەرگری لەم خۆشگوزەرانیە واتە كۆی داهاتی %80ی ناوەخۆی لە (كەمالیات و جەمالیات)ی مەرجەع و كاریزما و كەسایەتی و هیپۆكراسی خەرجی دەكرێت تاكو وێنەیەكی وەهمی لە هزری هەموو تاكێكی كوردی باشوور و كوردستانی گەورە بنەخشێندرێت. بۆوێنە كاتێك سەرۆك وەزیران دەچێتە ناوچەی سلێمانی بەرێگای گشتاندنی پێگەی حكومەت بەلام لە دیوی شاراوەی حیزبیدا كار بۆ فراوانی و هێشتنەوەی حیزب و خێزان دەكرێت، لێرە پێگەی بافل تالەبانی لەدوای بردنەوەی كەركوك راستەوخۆ سەردانی هەولێر دەكات پشتگیری بالی سەرۆكی هەرێمە لە گەشتێكی نمایشی ئابووری كریاری سەرنج راكێشیدا، لێرە جیهانی ج7 پشتگری بافل و هێشتنەوەی فایملی مۆل دەكەن لە ناوەخۆی هەولێر، پێگەی ووتەی وەزیری ئەوقافی بەسەرچوو كە دەلێت هەولێر هی پارتیە و لەمەریخ وەری بگرێنەوە دەبێتە (قەتیسبوونی غازاتی سیاسی) لە ئاراستەكردنی پەیامی دژە جەمسەری حیزبی و شۆردنەوەی عەوام لە بەنیشتیمانی كردنی باشوور لە پێگەی پارتیدا.
روونتر بكەمەوە، ئەگەر بینەری جوولەی نەوەی نوێ بین، دەبینین لە هەولێر بەئازادی پرۆسەی ئاو دابەش دەكات ئەم جۆرە پشتگیرە دەبێتە هێشتنەوەی كەوتنی حكومەتی دوو حیزبی بەناوی دیموكراسی و پێكهاتەی دەرفەتی سیاسی بۆ ئەوەی هێزی یەكێتی لە هەولێر و سلێمانی لاواز بكات نەوەی نوێ بیخاتە تایتەرازووی هاوپەیمانی پێشوەخت لە دامەزراندنی كابینەی 10دا واتە بەرەی ئۆپۆزسیۆنی نوێ جۆرێكە لە گەوجاندنی عەوام بۆ هێشتنەوەی خێزانی حیزبی لەهەولێر و دهۆك و سلێمانی. ئەم جۆرە كردارانە تەمەنی حكومەتی پریبندالیزم و پرۆپریبندالیزم دادەمەزرێنێت بەناوی حكومەت و دامەزراوەی پەرلەمان و سەروەری یاسا لە ئۆتۆنۆمی هەرێمی باشووردا، لێرە عێراق و ئقلیمی بە گەمژەی شەرعیەتی پێدەدەن ئەوكات ناتۆ و ئەمەریكا درێژە بەهژمونی مانەوەی خۆیان دەدەن و دۆخی باشوور وەك 21 سالەی رابردوو درێژدەبێتەوە ئەوكات ئالای كوردستان و پێشمەرگە و خاكی باشوور لە تاوانی تیرۆر و دژەتیرۆ دەمێنێتەوە بەلام خەلكی كوردستان متمانەیان بەم هەرێمە و حكومەت و دامەزراوەكە نامێنێت ئەوكات دوو جەنگی گەورە بەرپادەبێت بەناوی (خاك و نەتەوە و ئاین) لە دژی ناوەخۆی بۆ رۆژهەلاتی ناوەراست درێژدەبێتەوە وە جەنگی دووەم (خاك و نەتەوە و ئاشتی) دژی كلتوری ئقلیمی لە ئاین و سیاسی و داگیركاری بوزوتنەوەی ئۆپۆزسیۆنی هزری بە یەكگرتووی پەرتەوازی لەدایك دەبێت كوردستانی باشوور لەم كارەساتە رزگاری دەبێت.
دوو كارەسات روودەدات لەم بزوتنەوە هزرییە
یەكەم سوتاندنی ئالای كوردستان
ئالای كوردستان بەرێگای سوتاندن دەبێتە جوولەی شۆرەشی چەكداری شەقام بۆ ئەوەی ئەم ئالایە لە تاوانی ناوەخۆی و ئقلیمی و جیهانی پاكبێتەوە و بە سووتان دەشورێتەوە و كرداری دەروونی زالدەبێت و شۆرەشی شەقام روودەدات.
دووەم شەری چەكداری شەقام و پێشمەرگە
لێدان لە ناسنامەی پێشمەرگە هەمان رێسای ئالای كوردستان وەردەگرێت بۆ ئەوەی ناسنامەی پێشمەرگە نەبێتە ئامراز و ئامانجی هیپۆكراسی و ئقلیمی و جیهانی. پێكدادان روودەدات بەرێگای جەنگی شەقام بەرامبەر بە پێشمەرگە ئەوكات رۆحیەتی چەك لە دەست پێشمەرگە شەهید دەبێت و ئالای كوردستان لە خوێنی ئەم پێشمەرگەیە وەردەدرێت و و دەسوتێندرێت ئەوكات باشوور لەمێژووی دۆلار دیبلۆماسی و پترۆدۆلار رزگاری دەبێت واتە شۆرەشی بزوتنەوەی ئۆپۆزسیۆنی هزری لەدایك دەبێت و كوردستان رزگاری دەبێت لەناوەخۆی و ئقلیمی و جیهانیدا. ئەوەی روودەدات زۆركارەساتترە لە شۆرەشی فەرەنسا واتە زۆرترین خەلك دەكوژرێت لەم شۆرەشەدا. بۆیە سیستەمی كرداری پلورالیزم و پرۆپریبندالیزم دەرووخێت باشوور دەبێتە دیموكراسی و ئۆتۆنۆمی سەربەخۆ پەتی.
هۆكاری ئەم شۆرەش تۆلەی سیاسییە لە ناوەخۆی و ئقلیمی و جیهانی دەكرێتەوە، بۆیە بە شۆرەشی سەدەی بزوتنەوەی ئۆپۆزسیۆنی هزری دادەمەزرێت و لە دایك دەبێت. ئەم دەسەلاتەی ئێستای ئەم سەردەمە هیچی نامێنێت دەرووخێت.
تعليقات
إرسال تعليق