كەوتنی پێگەی سعودیا لە نێوان BRICS و G7
بلۆگەر : جەودەت احمد
بابەت : جەنگی كلتوری
بەروار : 29ی 8ی 2024
زۆربەدوای نێهنی دامەزراندنی رۆژهەلاتی ناوەراستی كۆن وێلم بۆئەوەی دەروازەی دۆزینەوەی درزێكی بچووك بخەمە ناو كەنداوی عەربی تاكو عێراق و كوردستانی گەورە و نیشتیمانی عەربی لەژێر تاوانی جوانكاری شاری بریقەدار رزگار بكەم بۆئەوەی پێگەی كوردستانی گەورە لە دەستی ئقلیمی و ئیمپریالیزم دۆخی ناوەخۆی باشوور بەرووی دایكی كوردستان ریفۆرم بكەمەوە كە بۆچی ئێمە لەم قۆناغەدا لە بۆشای سیاسی و ئابووری و مرۆی دەخولێنەوەی بەناوی ئۆتۆنۆمی باشوور لە فیدرالی عێراقی شلدا.
شا فەیصل تەمەن 14 سالە لە نێوان سالی 1919 بەرەو بەریتانیای گەورە بەرێكەوت بەناوی پەیوەندی دیبلۆماسی بۆ رێكخستنەوەی خاكی مككە لە سێبەری دامەزراوەی دەسەلاتی پیرۆزی ئەم بنەمالەیە. كلتوری هیپۆكراسی لە چوارچێوەی كاوبۆی بیایانی سعودیا و حوشتر و هۆزگەرای دەخولێتەوە واتە جەنگ لە بیایانی خودای سەرزەوی كە بە پیرۆزترین خاكی ناوین هەژماردەكرێت چونكە خاوەنی بیابانی فراوان و سامانی ژێرزەوی و دەرەچەی مینای دەریای سووری هەیە. بۆیە كلتوری شای بچووك لە پۆشینی كلتوری هۆزگەرای لە جەنگی ناوەخۆیدا وێنەی هێرش و جەنگ لە ئاشتی دیوەخان و فیشك كۆتای دێت بەلام لە دیبلۆماسی بە پیرۆزی دادەندرێت زۆرجار بە چەتەی دەریای كاریبی توانج باران دەكرێت.
هۆزگەرای ناتوانێت ببێتە خاوەنی دیپلۆماسی تایبەت لە پێوەندی دەرەوەدا چونكە خەریكی خۆرێكخستنی ژیان و پێگەی شۆرەشی سیاسەتی دوو جەستەی و لە جێگادانانی شۆرەشی مندالداریدایە واتە كاتێك شا فەیصل لە دایك دەبێت هەر لەناوەخۆی ئەم هۆزگەرایە بەرێگای كۆیلەكان هاوار دەكەن نەوەی سێیەم لە خێزانی شا لەدایك بووە. واتە رۆلی ژن لە ئیسلام و هۆزگەرایدا بریتی یە لە ئاوسبوونی نێرسالاری لە شۆرەشی نوێكردنەوەی دەسەلاتی خێزان و خاك و ئایندا واتە نرخی كچ بێ بەهایە لەم جۆرە ژینگەیەدا چونكە دەبێتە هۆكاری تێكەلبوونی خوێن و ئاو و هەلوەشاندنەوەی ستوونی خێزانی شا لە ناوەخۆی هۆزگەرایدا بۆیە نێرسالاری لە ناو ژنان زیاتر بایەخدارە نەوەك نوێبوونەوەی زەوی لە جەستەی منالی مێدا.
وەبەرهێنانی خێزان لە نێرسالاریدا جۆرێكە لە چالێنجی ژنانی عەرب كێ دەتوانێت سەركردەیەكی بچووك بۆ درێژكردنەوەی هەژموونی خێزانی شایەكان لە رۆژهەلاتی ناوەراست درێژبكەنەوە بەناوی خێزان و پیرۆز و ئایندا واتە هەر منالێك كەلەدایك دەبێت بەردەوام دەكەوێتە بەر قۆناغی تاقیكردنەوەی سروشتی هۆزگەرای عەربیدا بەناوی خۆفرێدان بۆ ناوبیری ئاو و رۆیشتن لەسەر دارخورما و سوارچاكی لە بیابان وشوانكاری لە سەختی شاخاوی و دەشتایدا ئەمانە ژینگەی تاقیگەی لەدایكبوونی هەزاران سالەی هۆزگەرای كاوبۆی بیابانی عەربنشینی بووە. بۆیە ژن و منال لە ژێر چالێنجی پرۆسەی نێرسالاری بەرێوەدەچێت.
لە سالی 1924 پەتای ئەنفلۆنزانی ئیسپانی قەڕانی بۆ هۆزگەرای هێنا كە زۆرترین چینی نێر لە هەرزەكاران بوونە قوربانی لەناوچوونی خەونی سەدسالەی مانەوەی دەسەلاتی هۆزگەرای لە بیابانی عەربنشیندا بۆیە شێوازی نەخشەی ناوەخۆی خانوو و كۆشكی شاهۆزەرەكان لە قوڕ و ستوونی گەورە دارژاوە بەهۆكاری ئەوەی وەك چەكێكی دەروونی بۆ هێشتنەوەی پێگە و دەسەلات و میرات لەناوەخۆی ئەم ناوینە درێژبكاتەوە بەپیرۆزی بهێلێتەوە. كەواتە پەتای جیهانی نەبۆتە هۆكاری رووخانی دەسەلاتی شاهۆزی لە سێبەر ئاین و خاك و خێزاندا بەناوی پیرۆزی خاك و كلتور و ئاشتی و جەنگ.
بەریتانیا یاسای دووسەر بەكاردەهێنت بۆ هێشتنەوەی دەسەلاتی خۆی لە دژی عوسمانی و شاهۆزگەرای بنەمالەی شافەیصل چونكە ویستی بەریتانیای گەورە دەستگەیشتن بووە بە نەوت و بیابان و كەنداوی دەریای سوور و ئاسمانی و دەركردنی هێزی عوسمانی و لەجێگادانانی پێگەی نوێنەرایەتی خۆیان بەناوی پیرۆزی خاك و خودای سەرزەوی. جیهانی شاراوە لە پیكهاتەی دەسەلاتی چێرچل و سیاسەتی پاشای بەریتانیا و ناوەندی سیاسی ئەم ولاتە توانیان دەست بەسەر دەریای سوور و خاكی پیرۆز داگیربكەن لە جیهانی هۆزگەرای دێهاتی بیگۆرن بۆ شارستانی عەربنشینی لە چوارچێوەی مالی خودا و كۆكردنەوەی ئاین و مەزهەب و زمان لە شارستانی ئیسلامی سیاسی و ئابووری و سەربازیدا.
كاتێك هێزی دەسەلات دەبێتە هۆی شاهۆز یان شاخێزان ئەوكات مەرجەعیەتی هۆزگەرای وەردەگرێت لە سنوری خێلەكی و خوێن و دۆست و هاوكاریدا واتە پێگەی شاهۆزی لە ناو شاخێزان، بەندە بە بەرژەوەندی مانەوەی خۆیان لە دەسەلات و خاك و میراتی بۆیە لەكاتی دانیشتن لەگەل دەسەلاتی ئیمپریالیزم بەناچاری منال دەخرێتە پرۆسەی دیبلۆماسی ناچاری بۆئەوەی هۆزگەرای ببێتە نوێنەر و پالپشتی ئەم منالە لە گەیاندنی پەیامی ئاشتی و جەنگ لەناوەخۆی خاكی ووشكی پیرۆز بۆ جیهانی خۆرئاوای پیشەسازی كلاسیكدا. كەواتە گەشتی شا فەیصل بەهۆكاری ئەوەبوو كە هێزی خاك و رۆح و ئاین. ئەم خێزانەی گەیاندە ئاستی دیبەیتی دیبلۆماسی سیاسی لەنێوان شای بەریتاینا و ناوەندی شاراوە دەسەلای سیاسی بەریتانیادا بۆیە بەناچاری ئەم گەشتە لە میدیای ناوەخۆی وەك سەیران و پەیوەندی كلتوری هەژمار دەكرا تاكو جیهانی دەرەكی هەست بەم داگیكرای خاكی سعودیا نەبەن و درێژە بە هێشتنەوەی شافیپل دراوە بەهاوكاری ناوەندی گەریدەی هەوالگری بەریتانیا.
ژاوەژاوی ئیسلام لەناوەخۆی جەنگی بیایانی كاوبۆی خێزانی لە ناو شاهۆزەرگەرایدا بەرێگای سوپای مارێنزی دەریای بۆ هێشتنەوەی هاوپەیمان و پارستنیان ئەم جوولە سەربازیە لە ئەستۆی بەریتانیایە بۆ خێزانی ئالیسعود فەراهەمكراوە بەناوی جیۆسیاسی و ئابووری و سەربازیدا لەسەرەوەی هێزی بەریتانیای گەورە. بۆیە پروپاگەندەی میدیای لە لەندۆن بەرێگای رۆژنامە و بلاوكراوەكان بووە هۆكاری شۆكێكی گەورە لە رووخاندنی دەسەلاتی عوسمانی ئیسلامی سوونەی كلاسیك لەناویندا. شا فیصل نەوت بەرامبەر بە شكۆی خێزان رادەستی بەریتانیەكان دەكات بەناوی پیرۆزی خاك لەسەر زەوی بۆ هێشتنەوەی دەسەلاتی شاهۆزی و ئاینی لە جیهانی شارستانی ئیسلامدا.
سەرجەم پێگە دەسەلاتی شاخێزانی و شاهۆزی لە رۆژهەلاتی ناوەراست بە سوكایەتی و ئیهانەكردن پێشوازی لێكراوە چونكە جیهانی خۆرئاوا لە پێگەی سەردەمی پیشەسازی كلاسیكدا گەشەی دەكرد جۆرێك بوو لە شۆرەشی نوێكردنەوەی چەك و پێداویستی ژیان و دامەزراندی شارستانی خۆرئاوی پیر لەناوەراستی دوو جەنگی جیهاندا. بۆیە دامەزراندنی شارە پیشەسازی و كلتوری و زاسنتی و هزری سەرنجی تەواوی خێزانی ئالی سعود راكێشا بۆئەوەی سەرجەم خاكی پیرۆز رادەستی خۆشگوزەرانی دەروونی خۆیان بكەن بۆ ئەوەی پیرۆزی خۆیان بەسەر ئاین و خاك و زمان و رەنگ لە جیهانی ئیسلامگەرایدا بچەسپێنن بلێن ئێمە نەبین، ئێوەی نابین و ئیسلام دەرووخێت.
كلتوری سینەما لە ناوەخۆی خۆرئاوا بۆنمایشی پێدانی خۆراكی زیرەكی دەروونیە لە گەوجاندنی پێكهاتەی هۆزگەرای و شاخێزانی و نەتەوەی و پێكهاتەكانە تاكو وێنەی دەسەلاتی پیشەسازی خۆیان بەسەر وەبەرهێنانی ناوەخۆی سعودیا زال بكەن و بۆئەوەی نەوت بەرامبەر بە هێشتنەوەی دەسەلات بچێتە بواری جێبەجێكردن واتە لەنمایشی مێژووی خۆشگوزەرانی بۆ جەنگی ناوەخۆی جۆرێكە لە لێدان بە دەرزی تاكو ئاستی متمانە و باوەر بەخۆبوون لاواز بكەن لە هێشتنەوەی گرێبەستی سەربازی لە ئاشتی و جەنگدا.
لەدوای دامەزراندی شافیصل لەخاكی پیرۆز ئەوكات ناوەندی سیاسی شاراوەی بەریتانیا بریاریدا كێشەی فەلەستین بە كراوی بمێنتەوە لە دژی ئەمەریكا و جوولەكی كاپیتالیستی واتە گرێكۆرەی قودس لە ناوەندی سیاسی لەندەن ئازاد دەبێت تاكو ئەوكاتەی بەریتانیا بەجارێك كۆتای بە ناوین دەهێنت بۆیە درێژە بەهێشتنەوەی كێشەی میراتی سیاسی داوە لەجێگادانی شاهۆزگەرای و خێزانیدا.
ئەوەی بۆم روون بۆتەوە كە هیچ دەسەلاتێك دانامەزرێت لەدەرەوەی خاك و زمان و رەنگ بەناوی خێزان و دەسەلات و حكومەت و دەولەت ئەگەر لەخاكی خۆی لەدایك نەبیت بۆیە سعودیا لە دەسەلات دادەبرێت و ئەوكات گۆرێك بۆخۆی هەلدەكەنێت بەناوی نوێبوونەوەی دەسەلات و پەیوەندی دیبلۆماسی و ساسی و ئابووریدا واتە كەوتنی ئالی سعود زۆر ئاسنترە لەمانەوە چونكە پرۆژەی برێكس و ج7 و ئیبراهیم و هێلی فاو لە شیعە و سوونە جۆرێكە لە شێواندنی ناوەخۆی سعودیا لە ئێستا بۆداهاتوو.
كەواتە كورد هەر لەم بۆشاییە دەمێنێتەوە ئەگەر لەخاكی خۆی رزگارنەبێت بەناوی ئازادی زمان و رەنگ و ئاین، ئەوەی ئێستا هەیە لەناودەچێت و نامێنێت بەهۆی ئەم گۆرانكاریە لە جیۆساسی رۆژهەلاتی ناوەراستدا.
تعليقات
إرسال تعليق