د. قاسملۆ دەمانخاتە سپیكردنەوەی میراتی مێژووی
بابەت : خوێندنەوەی پەرتووك
بەروار : 30ی 8ی 2024
خودئاگای د.قاسملۆ لە خۆرێبەری كەسی و كۆمەلگای كوردی وەك كەسێكی ئاسای نایەتە بەرچاو لە قۆناغی مێژووی هەرێمی رۆژهەلات و كوردستانی گەورەدا. رۆژێك پرسیار لە دكتۆر دەكرێت چۆن ئابووری رۆژهەلات بەرێوەبەرین؟ ووتی ئاسانە، دەتوانین دارمێو بڕوێنین و ترێ بەرهەم بهێنین و بیكەینە شەربای كوردی لەناوەخۆ و دەرەوە ساخ بكەینەوە ئەوكات پێگەی ئابووری دەبوژێتەوە قۆناغێكی نوێ لە رۆژهەلات بەرپادەبێت لە چینی پرۆلیتاریای بورژەوازی سەرەتای بۆ دامەزراوەی ئابووری سیاسی كوردستاندا.
ئەم پەرتووكە زیاتر لە 50 سال نووسرایتەوە واتە تیۆری فەلسەفی ئابووری سیاسی كوردستانی دارشتووە بەناوی كوردستان و كورد لە كێشەناوەخۆی بەرووی جیهانیدا. تێروانینی دكتۆر لە دەقەنووسراوەكانی باشوور جێگای پرسیار بووە بۆ بەكارهێنانی وەك توێژی زانستی مێژووی ئابووری سیاسی كوردی بۆیە تەواو پشتراستكرایتەوە كە د.قاسملۆ نەیتوانیوە خۆی لە قەرەی دەقە بلاوكراوەكانی كورستانی باشوور بدات بەهۆی هەبوونی پێگەی هەوالگری جیهانی و گۆرینی ئاراستەی رووداوەكان لە كوردایەتی بۆ خێزانی هۆزگەرای و ئاینی و پرۆلیتاریدا. كەواتە ئەم پەرتووكە لەسەرچاوەی دەرەكی نووسرایتەوە بۆئەوەی ببێتە تیۆری فەلسەفی كوردی لە مێژووی خەباتی شۆرەشگێری شاخ بۆ شاردا.
دەمێكە دۆخی باشوور كەوتۆتە قۆناغی سپیكردنەوەی كۆمەلگا بەناوی پلورالیزمی هاوسەنگی جەنگی و ئاشتی بۆئەوەی وێنەیەكی زیندو بەرووی ئقلیمی و جیهانی نمایش بكات بەناوی پێگەی ئارامی لە وەبەرهێنانی ئابووری فرە چەشنی هاوردەكراو بەناوی نیولیبرالی و ئابووری ئازاد، ئێمەی گەنج زۆرمان نووسی وە بەردەوام دەنووسین بۆ نوێكردنەوە دۆخ و گۆرینی ئەم عقلیەت شاهۆزیە لەناوەخۆی باشووردا، بەلام لە دوای خوێندنەوەی ئەم پەرتووكە دیوێكی تری شاراوەی راستی باشوور لە هاوسنووری رۆژهەلات خرابەرباس ئەویش پێگەی سیاسی كورد لە كۆمپرادۆری راوێژكاری هاوردەی بەرێوەدەچێت و درێژدەكرێتەوە.
لە كۆنگرەیەكی حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران دەلێن پێش هەلوەشاندنەوەی شۆرەشی ئەیلول لەلایەن هێنری كێسنجەر، سەركردایەتی حیزب دركی بەم بۆشاییە كردوو چۆن حیزب و خەلك و خاك لەم جۆرە كردارە شاراوانە رزگار بكەن ئەویش بریتی بوو لە پێگەی سیاسی لەگەل تەهران درێژبكرێتەوە لەناوەخۆی ئێران و دەرەوەدا بۆهەر ئەگەرێك لە لایەن كۆمەنیستی كۆن و لیبرال دیموكراتەكان نەبێتە هۆكاری لەناوبردنی شۆرەشی نوێ كوردستانی رۆژهەلات لە دوای رووخانی دەولەتی قازی و شێخ مەحمود.
هەلوێستی حیزب لە رۆژهەلات زوو دركیان بە بۆشای سیاسی و چەكداری باشوور كردبوو لە پێگەی ئەمەریكا و ئیسرائیل و ئقلیمی بەلایەنی ئەنقەر چونكە هەلوەشاندنەوە شۆرەشی ئەیلۆل بەشێك بوو لە بۆشای نەتەوەی بەناوی جەنگ و ئاشتی لەناوەخۆی باشووری كوردستاندا واتە سەركردایەتی كورد لە كێشەی كوردستان لەرێگای دەراری راوێژكاری سیاسی دەرەكی درێژەی بەمانەوەی خۆیداوە بۆیە ئێستا بوویتە پاشكۆی كێشەی نەتەوەی لە نێوان ئەنقەر و بەغدادا.
تیرۆركردنی د.قاسملۆ بەهۆی ترسی گەشەپێدانی دیموكراسی لەرۆژهەلاتی ناوەراست جێگری بكات لە لەجێگادانانی خەباتی باشوور و باكوور و رۆژئاوا و كوردستانی سوور بۆیە ترسی ئەمەریكا و بەریتانیا لە تێكچوونی بەرژەوەندی خۆیان بەناوی هاوپەیمانی ئەگەری لە پترۆدۆلار و راگری دەسەلاتی بووكە شووشەی ناوین لەدوای رووخانی عێراقی پاشای بۆ كۆماری و گۆرینی پاشای ئێران بۆ مەزهەبی بەتەواوەتی ئارستەی سیاسی و ئابووری و مرۆی كەوتە بەر رەحمی هزری ئاینی و هۆزگەرای لە خاكی بیابان نشینی شاخێزانی ئالی سعود رەنگی دایەوە.
ئەگەرنا د.قاسملۆ كەسایەتی سیاسی كوردستانی گەورە بووە لە دوای جەنگی ساردا بۆیە ترسی ئمپریالیزمی لەم سیاسەتوانە كە بۆتە مۆتەكەی جیهان لە تۆلە سەندنەوەی ئۆتۆنۆمی كورد لە پرۆسەی ئاشتی و جەنگ دژ بەم دابەشكارییە خەباتی كردبوو و دەگەیشتە ئەنجای كۆتای دۆزی كورد و كورستان لە رۆژهەلاتی ناوراستدا. بۆیە تیرۆركرا ئێستا لاتوپاتی هۆزگەرای دۆزی كورد لە هێشتنەوەی پێگەی هیپۆكراسی ئەم قۆناغە بەم ئەنجامەیان گەیاندووە.
نامهەوێت بەشانوبالی دكتۆر هەلبلێم بەلكو تێروانی جیاوازم بۆی هەیە وەك رێوی سیاسی لە رۆژهەلاتی ناوەراستدا بەداخەوە چەرچل و كێسنجەر هۆكاری لەناوبردنی ئەم زاتە پیرۆزە بوون كە خەونی فەلسەفی ئابووری سیاسی كوردستانیان لەگۆرنا و نەبێتە بەربەست لەبەردەم پرۆژەی كۆمەنیستی نوێ و نیولیبرال دیموكراتەكان لە ئاسیا و خاكی مینادا. ئێستا لە باشوور دۆزی كورد بووە بە یاری منالان و سیفەتی میراتی ژنانە بۆ كۆكردنەوەی سامان و دەسەلات و هێز بەناوی شاهۆزگەرای كۆنەپەرستی نەتەوەی و ئاینی لە جیهانی نوێكرنەوەی كلاسیكی ئابووری سەرەنج راكێشدا بەناوی پێگەی خێزان لە سەركردایەتی كورد و كوردستانی گەورە و گەورە ههههه بەداخەوە بۆ گەمژەی ئێمە لە ناهۆشیاری دەقە نووسراوەكانی د.قاسملۆ كە چۆن شیكردنەوەی بۆ ئێستای باشوور كردوە بەناوی دەسەلاتی عەشیرەتی لە وەرگرتنەوەی شەرعیەتی گۆرستان و ئاین بۆ جێگیركردنی پێگەی ئاغا و شێخ و مەلا لە چوارچێوەی دێژكردنەوەی ئەم دۆخە بەناوی پیرۆزی زمان و رەنگ و ئاین لە پلورالیزمی نەتەوایەتیدا.
لە گروپی هەلیكاری كوردستان ئەم دەقە نووسراوەم ئاراستەی گەنجان كرد لە هۆشیاری بازاری كاردا، وەك رێگایەك بۆ نەرمكردنی عقلە رەقەكان لە پێناو رزگاركردنی گەنج لەم دۆخە لە ئێستا بۆ داهاتوو كەچی كەنجی ئێمە، ئەوەی بووە بە بەندەی مووچەی حیزبی و ترس لەبرسان مردن بەناوی جوانیەكانی گەنج ئەم دۆخە درێژدەكاتەوە ئەمە ناهۆشیاری گەنجە كە زیاتر لە 21 سالی رابردوو لە سپیكردنەوەی كۆمەلگا دەخولێتەوە.
بازاری هەرێمی كوردستان كۆمپانییە...
ئەم تكایە بۆ ئەوەیە كە دەبێت ئێمە وریای خۆمانبین لەم رووداوانەی ناوەخۆی بەرووی جیهاند واتە تكا دەكەم لەگەنجان تۆزێك هۆشیار بن لە بازاری كار، هەرێمی كوردستان ئابوورییەكەی كۆمپانیایە واتە وەبەرهێنانی ناوەخۆی نیە، بۆیە هیچ پلەی دەرچوانی زانكۆ و پەیمانگە لە ئاستی خوێندەوار و نەخوێندەوار كاریگەری نابێت بۆ پلەی خوێندن و هەلی كاركردنت چونكە هەرێم ناوەندی كۆمپرادۆری فرە چەشنی بازاری ئقلیمی و جیهانیە بۆ پركردنەوەی بۆشای داهات و وەبەرهێنان و بودجەی گشتی لە رسومات و كرێ و باج دەخولێتەوە.
ئەو بۆشاییەی لەناوەخۆی بازاری كوردستان هەیە بە كۆگاكردن و هاوردە پردەكرێتەوە و باج زۆر ناخاتە سەر بەرهەمی هاوردە بۆ ئەوەی پارسەنگی هەلاوسان روونەدات لە كەمبوونەوەی بودجەی گشتیدا ئەوكات بەرهەمی ناوەخۆی نرخی نابێت و زیان بەكەرتی ناوەخۆی لەوەبەرهێنان دەكەوێت چونكە بۆی ساخ نابێتەوە واتە تۆ فرۆكە دروست بكەیت ناتوانی وەبەرهێنانی گشتی تێدا بكەیت و بیخەیتە بازارەوە بەناوی شەپۆلی بورژوازی سەرەتای لە پیشەسازی پرۆلیتاریادا واتە گەشەی ئابووری سەرەتای ناوەخۆ لە شەقامی عەوامدا.
چونكە جیهانی ئیمپریالیزم واتە ئابووری گەلان لە هێزی ئابووری سیاسی ئەم دەرفەتە قرۆغ دەكات بە ووشكركردنەوەی عقل و هزر و جەستە و رۆح لە تاكەكان دەهێلێتەوە تۆ هەرچی بكەیت دەبێتە سناپی دیجیتالی و گوتاری پلورالیزمی ناوەخۆی بەرووی جیهاندا واتە هیچ بەها ونرخی نیە بۆیە دەستی كار، دەبێت بازاری بێت، نەوەك ئەكادیمی و بەفیرۆدانی تەمەن و تێچوو لە سووتانی سپی كردنەوەی كۆمەلگا كوردی بەناوی بازار بەبازاربكرێت.
تۆ یەك تۆز وردبەوە لە ژووری بازرگانی سێ شارەكەی كوردستانی باشوور تەنها پردی ئالوگۆری دیبلۆماسی بازرگانی و كلتوری و پلورالیزمی ناوەخۆی باشوورە بەرووی جیهان نمایش دەكەن. د. قاسملۆ زیاتر لە 50 سال پێش ئێستا باسی كوردستانی باشوور كردووە لەبارەی ئەم دۆخەی ئێستا، برۆن پەرتووكی (كوردستان و كورد) بخوێنەوە ئەوكات دەزانی ئاستی ئابووری مرۆی تۆ لە چ پلە و پۆست و بازارێكدایە. تكایە هۆشیاری خۆرێبەری و خودئاگای خۆتان گەشە پێبدن مەبنە قوربانی سپیكردنەوەی كۆمەلگا لە ئێستا بۆ داهاتووی بەردەوامدا.
لە كۆتای نامەوێت زیاتر بنوسم لەسەر ئەم پەرتووكە بەلام دژی ئەم بۆچوونەی د.قاسملۆم كە دەلێت مێژووی خەباتی كورد بەشێكە لە میراتی دامەزراندنی دەولەتی كوردی لە كوردستانی گەورەدا. داوای لێبوردن دەكەم بۆ ئەم دەقە مێژووە چونكە ئێمە دەمێكە فریوی خێزان و گۆرستان و سوپا و رۆشنبیرانی گەمژەمان خواردووە بەناوی پیرۆزی گشتاندنی پلورالیزمی نیشتیمانی كوردستان لە دامەزراوەی ئاشتی و جەنگدا، ئەستەمە دووبارە بێتەوە منالی خێزانی هۆزگەرای ببێتە دەم راستی داهاتوو و وە چارەنووسی خۆمان بخینە دەست ئەم كۆمپرادۆرە شاهۆزگەرایدە لە كوردستانی باشوور و گەورەدا. جیهان باش دەزانێت وەك عەربنشین دۆخی كورد هۆزگەرای و شێخ و ئاغیەتیە نەوەك هاولاتی بوون بێت.
تعليقات
إرسال تعليق